آیا چاقی ناشی از اختلال روانی است؟
1401/08/28
در دنیای امروزی و با دلایلی چون بیتحرکی بسیاری از افراد دچار چاقی یا اضافه وزن میشوند. عوامل متعدد هورمونی و ارثی در چاقی دخیل است اما تصور عامیانه آن را ناشی از بی ارادگی و تنبلی میداند در حالی که روانشماسان معتقدند چچاقی میتواند یکی از عوارض اختلال روانی (خوردن) باشد. به نقل از ایرنا مکانیسم احساس سیری به دلایل مختلف در افراد چاق مختل شده و منجر به مصرف بیش از اندازه غذا و تجمع چربی در نقاط مختلف بدن میشود. چاقی ناشی از اختلال روانی نوعی اختلال در نحوه غذا خوردن است که از حالت طبیعی خارج شده است. به عنوان مثال چنانچه فرد از خوردن غذای کافی امتناع میکند یا بیش از اندازه غذا میخورد یا این که پس از مصرف غذا اقدام به مصرف مسهل میکند، یا عمداً استفراغ میکند یا ترکیبی از اختلالات فوق را داشته باشد این فرد به اختلال در خوردن مبتلا شده است.
اختلال خوردن شامل افکار و رفتارهای کنترل نشدهای است که الگوهای بیمار گونه غذا خوردن را القا میکند. زنان و مردانی که به این اختلال دچار میشوند تصور غیر واقعی و تحریف شدهای از بدن خود دارند. مثلاً این افراد همیشه به این موضوع فکر میکنند که بیش از حد چاق هستند. اختلالات خوردن در واقع بیماری جدی و اغلب مرگبار است که با افکار و احساسات افراد مرتبط است. به وسیله لاغر شدن با ورزش میتوان از این اختلال پیشگیری کرد.
چاقی باعث افسردگی میشود
مطالعات نشان دادهاند که احتمال ابتلا به افسردگی در افراد چاق 25 درصد بیشتر از افرادی است که چاق نیستند. چاقی ناشی از اختلال روانی میتواند باعث ایجاد یک تصویر ذهنی ضعیف از خود، کاهش اعتماد به نفس و انزوای اجتماعی گردد که همگی علائم افسردگی هستند. کودکان چاق مورد تمسخر هم سن و سالان خود قرار میگیرند و همین باعث میشود که گوشهگیر شوند. اضافه وزن مفرط در هر سنی دلیل اصلی نارضایتی، ناراحتی و ناامیدی بیمار است. از آن جایی که چاقی و افسردگی با هم مرتبط هستند کسانی که افسرده هستند یا کم اشتها میشوند یا بیش از اندازه غذا میخورند.
کم تحرکی و انزوا طلبی آنها باعث میشود غذای مصرفی در بدن سوخته نشده و تبدیل به چربی گردد. محققان دریافتهاند که ترشح هورمون سروتونین در افراد افسرده کاهش مییابد و نتیجهی این امر اضافه وزن و چاقی میشود زیرا میل به خوردن غذا بالا میرود تا سطح سروتونین را به حد نرمال برساند. سروتونین یک ماده شیمیایی در بدن است که بیشتر در سیستم گوارشی یافت میشود و وظیفهی ایجاد هماهنگی و همکاری بین سلولهای عصبی را بر عهده دارد. نشانههای افسردگی روانی عبارتاند از بدبینی، فکر کردن به اشتباهات گذشته، احساس گناه، متنفر شدن از خود، احساس بیارزشی، انتقاد از خود، فکر کردن به خودکشی
زمانی که فرد قصد کاهش وزن دارد ولی افسردگی نمیگذارد
افسردگی میتواند تأثیر عمیقی بر تلاشهای شخص برای کاهش وزن یا لاغر شدن با ورزش داشته باشد. در برنامهی کاهش وزن سه عنصر انگیزه، مادهی غذایی و فعالیت فیزیکی نقش کلیدی را ایفا میکنند که متاسفانه افسردگی یا چاقی ناشی از اختلال روانی مانع از پیشبرد هر سه عنصر میشود. افسردگی تغییرات ناسالمی را در اشتها ایجاد میکند که موجب پرخوری و همچنین تمایل به خوردن هله هوله، فست فود و غذاهایی میشود که ارزش غذایی پایینی دارند. ترک کردن عادت غذایی نادرست برای با انگیزهترین بیماران هم بسیار دشوار است زیرا اشتهای آنها تحت تأثیر چالشهای سلامت روانیشان است.
خستگی یکی دیگر از پیامدهای افسردگی است که فرد را از داشتن انرژی برای برنامهریزی ورزشی و انجام آن ناتوان میسازد. هرچقدر هم که بدن بیمار احتیاج به فعالیت منظم داشته باشد خستگی عمیقی که در وجود او رخنه کرده است حتی قبل از شروع حرکت و فعالیت از آن جلوگیری میکند و مانع انجام آن میشود. علاوه بر این افسردگی آثار مخربی بر انگیزه، تمرکز و اعتماد به نفس بیمار دارد. همه اینها برای کاهش چشمگیر وزن ضروری هستند. غلبه بر چاقی یک پروسه بلند مدت است که فکر، جسم و روح فرد را به کار میگیرد. شخص افسرده از قبل در حال کشمکش با بیانگیزگی، اعتماد به نفس پایین و دیگر موارد این چنینی است و نمیتواند صد در صد خود را برای موفقیت در برنامههای لاغر شدن با ورزش و رژیم غذایی قرار دهد.
کلام آخر
چاقی ناشی از اختلال روانی در بیشتر افراد میتواند منجر به سو تغذیه، پوکی استخوان، آمنوره یا فقدان قاعدگی، بیماریهای قلبی عروقی و افسردگی شود. در مجموع اشکال بالینی اختلالات خوردن بیاشتهایی روانی و پرخوری روانی است و تحقیقات نشان داده آن چه که باعث پرخوری و افزایش وزن در افراد چاق میشود عوامل جسمی و روحی است.
انگ چاقی و رفتار تبعیضآمیز به دلیل وزن و سایز افراد اثر منفی مرتبط با اضافه وزن در این دسته افراد میگذارد و صحبتهایی از این دست که افرد چاق تنبل یا فاقد اراده هستند در جامعه فراگیر است. ترس از چاق بودن میتواند منجر به ابتلا فرد به اختلالات خوردن شود و بهبودی آن را دشوارتر کند به همین دلیل افراد چاق از انجام فعالیتهایی از جمله مطالعه، خرید، مشارکت در کارهای منزل و لاغر شدن با ورزش خودداری میکنند. اگر به دنبال برنامه مناسب ورزشی میگردید به سایت آقای رضا ناصری دروازه بان سابق تیم ملی فوتسال ایران مراجعه کنید.